خط کلی معدن ایران را تعداد محدودی فعالان حوزه تعیین می‌کنند و اجازه ورود به دیگران نمی‌دهند!/ما هیچ مدلی برای جایگزین کردن معدن با نفت نداریم

وزارت صمت مسائل خودش را با فناوران به اشتراک بگذارد/معاونت معدنی و سازمان ایمیدرو به دلیل تعارض منافع نتوانسته‌اند جهت دهی لازم را ایجاد کنند!

هم اکنون در کشور ما رشته های تحصیلی مختلفی از قبیل مواد و متالورژی، معدن و  ...  در حوزه علمی و رشته های طلاسازی ، جواهرسازی و ....  به دلیل علاقمندی جوانان و جامعه به این کسب و کار فعالیت دارند. این متخصصان با پتانسیل تولید محصول چشمشان به دست مدیران کشور در وزارت صنعت و معدن و تجارت و ایمیدرو است که با اشاره ای در این حوزه فعال شوند.  

پایگاه خبری تحلیلی خطوط، در راستای تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر جایگزینی معدن به جای نفت و به منظور رهیافت نحوه اجرایی نمودن فرمایشات معظم له طی نشستی  با اصغر شهبازی، کارشناس حوزه صنعت و معدن به طور مفصل و جامع به مشکلات حوزه معدن پرداخته است. دکتر شهبازی در مقطع لیسانس در رشته الکترونیک تحصیل کرده است و در مقطع ارشد و دکترا دانش آموخته رشته طراحی سیستم‌های اقتصادی و اجتماعی است. آنچه در پی می خوانید گفتگوی پایگاه خبری تحلیلی خطوط با دکتر شهبازی است.

ایمیدرو در افزایش درآمد‌های خالص و ناخالص ملی چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟ 

خواستیم روی گوهر سنگ ها، سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی کار کنیم. طرح را خدمت آقای عزیز و آقای سلامی ارائه کردیم و گفتیم اگر این کار راه بیفتد در عرض یک سال ۱۵۰ شغل پایدار ایجاد می‌کنیم. به طور نمونه یک راف از «گارنیت سبز» مربوط به استان کرمان را در آن جلسه به ایشان نشان دادم و گفتم این راف امروز پنج میلیون تومان می‌ارزد، ولی با یک تراش ساده قیمت آن به پنجاه میلیون تومان می‌رسد و ده برابر ارزش افزوده ایجاد می‌شود.

برای این که جریان سازی در کشور راه بیندازیم؛ مقایسه‌ای کردیم که چقدر سنگ معادل چقدر بشکه نفت است؟

ما را با سیاه نمایی از کار در معدن منصرف کرده‌اند 

الان وقتی به شما می‌گوئیم «حوزه معدن» تصویری که در ذهن تان ایجاد می‌شود یک آدم سیاه با لباس مندرس است. از هر کس هم سوال کنیم می‌گوید آقا بعد از معدن سخت‌ترین شغل کدام است؟یعنی یک طوری فرهنگ سازی کرده اند که ما اصلا سمت معدن نرویم.

در حوزه معدن رفتیم خانه معدن و با علمای آن‌ها جلسه گذاشتیم کل فعالان حوزه معدن تعداد محدودی هستند که خط کلی معدن ایران را تعیین می‌کنند. واقعا هم اجازه ورود به دیگران نمی‌دهند و یک ارزش افزوده‌ای است که فقط مخصوص یک عده خاصی است در صورتی که می‌تواند منفت عمومی داشته باشد.

متاسفانه وقتی می‌گوییم معدن می‌تواند جایگزین نفت شود تدابیر لازم اندیشیده نشده و ما هیچ مدلی برای جایگزین کردن معدن به جای نفت نداریم. یعنی همین الان هم بخواهیم این اتفاق را عملیاتی کنیم این کار شدنی نیست، چون مدلی وجود ندارد.

مثل نفت مان که در این چند سال اخیر وارد فعالیت‌های پالایشگاهی شدیم و فرآورده‌های نفتی تا کنون خام بوده است؛ در حوزه معدن هم همینطور است ما در حوزه معدن هم در قسمت فرآوری دچار مشکل هستیم. ما نتوانسته‌ایم این فناوری را تبدیل به صنعت کنیم.

کالا‌های صنعتی باید وارد شود و این هزینه‌ها را خیلی بالا می‌برد، ولی باز اگر ما این صنایع را هم وارد کنیم و مهندسی معکوس و شبیه سازی کنیم تا این اتقاق رقم بخورد مقرون به صرفه است.

چون این مدل وجود ندارد، در کشور متولی خاصی هم برای آن دیده نشده، علیرغم این که ما یک معاونت معدنی و سازمان ایمیدرو را داریم، ولی این دو تا نتوانسته اند جهت دهی لازم را ایجاد کنند. دلیلش هم این است که تعارض منافع وجود دارد و همین مسئله باعث می‌شود که این اتفاق عملیاتی نمی‌شود.

می توانیم قطب سنگ منطقه باشیم

ما حدودا ۳۸ تا ۴۰ نوع سنگ نیمه قیمتی و قیمتی داریم. تایلند یک سنگ دارد که خیلی هم قیمتی نیست، اما تبدیل به هاب منطقه شده است. ما افغانستان کنارمان است پر از سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی می‌توانیم در حوزه معدن با این کشور همکاری کنیم. 

این کارشناس خبره با اشاره به ظرفیت معادن سنگ در منطقه خراسان جنوبی نتیجه گیری کرد: ما بضاعت خوبی در سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی داریم.

از نگاه یک کارشناس و نه از جایگاه مسئول و معاونی در حوزه معدن، به عنوان یک ایرانی این مجموعه‌ها الان باید چکار کنند؟ 

 در هر کشوری دولت‌ها باید پشتیبانی کنند تا اتفاقات لازم بیفتد. ما ۱۰۰ هزار هیئت علمی و ۵ میلیون دانشجو داریم که به دنبال موضوع مقاله و طرح پژوهشی هستند. ایمیدرو مسائل حوزه معدن را به مراکز علمی و پژوهشی ارائه کند و قول بدهد وقتی این‌ها به نتیجه رسیدند پشتیبانی کند تا انجام شود.

معادن کشور دست ایمیدرو است. ایمیدرو از ظرفیت معدنی کشور و ظرفیت مالی آن مطلع است؛ تقاضای ما این است که بخشی از درآمد را صرف توسعه معدن کند. 

ایمیدرو می‌داند چه نیازی در حوزه فناوری و چه نیازی در حوزه صنعت دارد و به این موضوع اشراف دارد و لازم است نیاز دانشی اش را با کسانی که در حوزه صنعت مهارت دارند به اشتراک بگذارد.

ما در حوزه معدن آنقدر ظرفیت دانشی داریم که می‌تواند تبدیل به فناوری و صنعت شود و فقط لازم است وزارت صمت مسائل خودش را با این فناوران به اشتراک بگذارد.

هیچ استانداردی برای واردات و صادرات سنگ در گمرک ایران نداریم! 

این مسئول معدنی کشور به مسئله صادرات نامحدود و بلامانع خاک سرخ در جزیره هرمز اشاره کرد و گفت: چرا ما نمی‌توانیم از این ماده معدنی محصولات آرایشی را خودمان تولید کنیم؟ زیرا آن کسی که واردات لوازم آرایشی بهداشتی را انجام می‌دهد نفعش در تولید نیست و اجازه نمی‌دهد کشور به این صنعت وارد شود.

در موردی حتی به خاطر دارم وقتی دارویی را تولید کردیم وارد کننده همان دارو با عنوان حمایت وارد شد، محصول را خرید و از رسیدن آن به بازار جلوگیری کرد تا این صنعت پا نگیرد. چرا؟ چون به نفع وارد کننده دارو نیست.

 الان هم خام فروشی در حوزه معدن برای عده‌ای منفعت دارد. اگر شما صنایع معدنی را فعال کنید منفعت ایشان از بین می‌رود.

این افراد به قدری قدرت پیدا کرده اند که اجازه کار به کسی نمی‌دهند. اگر خود ایمیدرو در مقام یک سازمان دولتی به مسئله ورود کند و هزینه‌های آن را نیز بپذیرد موانع تولید در فرآورده‌های معدنی برطرف می‌شود.

موانع تولید فرآورده‌های معدنی اگر خود ایمیدرو ورود کند، برطرف می‌شود

مهمترین مشکل ما در حوزه صادرات مواد معدنی چیست؟

ما در حالی که قصد داریم حوزه تجارت مردمی را توسعه دهیم؛ در گمرک ایران هیچ استانداردی برای واردات و صادرات سنگ نداریم و از این فضای تار پتانسیل سوء استفاده وجود دارد. قاعده‌ای برای تعیین قیمت وجود ندارد و در فضای صادرات ارزش افزوده ایجاد نمی‌شود. حوزه اقتصاد به تولید گره خورده و تا اتفاقی در حوزه تولید نیفتد اقتصاد هم متحول نمی‌شود.

این که محصولات ما در هنگام صادرات با مشکل مواجه می‌شوند به این علت است که نمی‌توانیم تاییدیه‌ای ارائه کنیم که این جنسی که داریم ارائه می‌کنیم اصل است. ایمیدرو باید این فضای کار را آماده کند؛ الان همین الماس، فیروزه، لاجورد خودمان را دارند در بازار‌های بین المللی با یک قیمت‌های هنگفتی می‌فروشند، اما این کالا‌ها اصل هم نیستند.

یک مشکل ما همین است که من نمی‌توانم برای کالایم متناسب با استاندارد جهانی شناسنامه صادر کنم. کالایی که خارج می‌شود با عنوانی دیگر خارج می‌شود. این‌ها مسائلی است که باید از طرق حاکمیتی حل شود تا کسی که در این حوزه سنگ‌های قیمتی معدنی فعالیت می‌کند مطمئن شود سرمایه اش از بین نمی‌رود.

ما باید مدل نوسازی و توسعه معدن را تهیه کنیم و سرمایه گذار باید بتواند برای ورود به تولید برنامه ریزی کند و نیاز دارد که یک افقی برای معدنی که تحویل گرفته داشته باشد. 

امیدواریم این مصاحبه گرهی از کار فعالان معدن بگشاید و راهی برای اعتلای صنعت در شاخه معدن بنماید.